Stomatologjia në fillim të shekullit të 19-të ishte një fushë e ashpër, shpesh më pranë tregtisë sesa shkencës. Në mungesë të materialeve moderne si porcelani apo plastika mjekësore, dhëmbët më të kërkuar për proteza ishin… dhëmbë të vërtetë njerëzorë – dhe betejat ishin “burimi më i pasur”.

Pas përfundimit të betejës së famshme të Waterloo në vitin 1815 – një nga përballjet më gjakderdhëse të Europës, ku mijëra ushtarë humbën jetën – grabitësit lokalë dhe tregtarë të pamëshirshëm nisën menjëherë “punën”. Duke përdorur mjete primitive si pinca, çekiçë e dalta, ata hiqnin dhëmbët e përparmë të ushtarëve të sapo vrarë, shpesh në mënyrë brutale dhe pa asnjë ndjeshmëri.

🦷 Pse dhëmbët e përparmë?
Ishin më të gjatë, më të bardhë dhe më estetikë për protezat – që në atë kohë bëheshin me një bazë të thjeshtë metalike ose kockore, ku vendoseshin dhëmbët “e rinj”.

Këta dhëmbë më pas shiteshin dentistëve në Angli, Francë dhe pjesë të tjera të Europës, ku tregu për proteza ishte në rritje, sidomos mes klasës së mesme dhe të pasur që kërkonte një buzëqeshje “të kompletuar”.

Në vend që të fshihnin origjinën e dhëmbëve, dentistët reklamonin me krenari protezat si “dhëmbët e Waterloo” – një lloj branding-u makabër që i jepte vlerë produktit. Dhëmbët e ushtarëve të rënë në fushën e betejës u konsideruan të “cilësisë së lartë”, sepse shumica e ushtarëve ishin të rinj, të shëndetshëm dhe nuk kishin konsumuar shumë sheqer (një faktor që sot lidhet ngushtë me prishjen e dhëmbëve).

📦 Importi i vdekjes
Kjo praktikë nuk u ndal me Waterloo-n. Edhe gjatë Luftës Civile Amerikane, dentistët europianë vazhduan të importonin dhëmbë nga trupat e rënë – një fenomen i njohur ende si “dhëmbët e Waterloo”, pavarësisht vendit të origjinës.

Sipas Muzeut të Ushtrisë Kombëtare në Angli, kjo tregti ishte aq e zakonshme saqë në disa raste u vendosën roje mbi varret masive për të ndaluar grabitjen e trupave vetëm për dhëmbët e tyre!