Ka raste kur diçka “nuk të rri mirë”, para se mendja të gjejë fjalët. E ndien në stomak, në shpatulla, në mënyrën si përshkon ajrin një heshtje. Nuk je paranojak; zakonisht është trupi që ka lexuar shenja të vogla—ritëm hapi, ton zëri, distancë, dritë—para se mendja t’i lidhë në fjali. Kjo është intuita e rrezikut.

Çfarë është “ndjenja e brendshme” në të vërtetë?

Intuita nuk është magji. Ajo është përpunim i shpejtë modeli: truri krahas­on pamje, zëra e lëvizje me miliona fragmente që ke përjetuar më parë.

• Amygdala skanon për kërcënim para se ta kuptosh vetë.

• Interoceptimi (aftësia për të ndier sinjalet e trupit) të jep “tërheqjen e barkut” ose ngurtësimin në qafë.

• Shenjat mikro (hezitimi i një personi, një mospërputhje në fjalë e gjest) ndezin llambën e kuqe.

Me fjalë të thjeshta: trupi sinjalizon, mendja arsyeton.

Pse ia vlen ta dëgjosh

Shumë profesionistë që punojnë me rrezikun (zjarrfikës, mjekë urgjence, punonjës sigurie) flasin për “ndjesi të çuditshme” që i kanë bërë të ndryshojnë kursin në sekondat e fundit. Jo se dinin saktësisht çfarë po vinte, por sepse sinjalet nuk përputheshin me “normalen”. Intuita shpesh të fiton kohë—dhe koha është siguri.

Kur intuita na tradhton

Nuk është e pagabueshme. Ankthi, lodhja, paragjykimet dhe përvojat e vjetra mund t’i japin jehonë të rremë sirenës së brendshme. Dy rreziqe tipike:

• Paragjykimi i konfirmimit: sheh vetëm atë që do të shohësh.

• Profilizimi i gabuar: ngatërron “ndryshe” me “i rrezikshëm”.
  Prandaj intuita duhet verifikuar, jo adhur­uar.

Kornizë e shpejtë: dëgjo, verifiko, vepro

Kur të ndizet llamba e kuqe, përdor këtë rutinë 5-hapse:

1. Ndal për një sekondë (mos e injoro sinjalin).

2. Leviz në një pozicion më të sigurt (dritë, hapësirë, njerëz).

3. Vëzhgo tre gjëra konkrete që s’të pëlqejnë (sjellje, distancë, rrugëdalje).

4. Komuniko: telefon, mesazh “jam këtu”, kërko shoqërim.

5. Vendim: nëse dyshimi mbetet, largohu. Nuk i detyrohesh askujt shpjegim për sigurinë tënde.

Sinjale të trupit që s’duhet t’i shpërfillësh

• Shkëndijë frike pa arsye të qartë në një ambient të mbyllur.

• Ngurtësim i menjëhershëm në shpatulla/qafë kur dikush afron shumë.

• Heshtje e pazakonshme në një hapësirë që zakonisht zhurmon.

• Dera e vetme pas shpine dhe dikush bllokon korridorin.

• Presion i “mirësjellshëm” për t’u afruar, hipur në makinë, “vetëm dy minuta”.

Në të gjitha këto, nuk ke pse “të jesh i sjellshëm”. Siguria vjen para mirësjelljes.

Si ta rritësh intuitën pa u bërë i dyshimtë për gjithçka

• Ngadalëso: një ritëm i shpejtë jetese e shurdhon sinjalin.

• Fle, ha, lëviz: trupi i lodhur prodhon alarme të rreme.

• Mbaj shënime: kur intuita doli e saktë? Kur gaboi? Kjo ndërton “modelin” tënd.

• Stërvit skenarë: rrugë alternative, fjalë kyçe për ndihmë, dalje emergjence.

• Bisedo: përcjell sinjalin te dikush i besuar; shpesh mjafton të thuash “diçka s’më pëlqen”.

Për prindër dhe mësues

U mësoni fëmijëve formulën e thjeshtë: “Po më duket e gabuar → largohem → i them një të rrituri.”
Normalizoni fjalinë: “Jo, faleminderit” dhe “Nuk ndihem rehat”. Këto shpëtojnë situata pa zhurmë.

Në vend të mbylljes

Intuita është sensori i parë; arsyeja është filtri. Dëgjo sinjalin, kontrollo realitetin, vepro me maturi. T’i besosh ndjenjës së brendshme nuk do të thotë të jetosh me frikë; do të thotë të jesh i pranishëm, të vëresh detajet, të zgjedhësh veten.

—

Ky shkrim ka karakter informues dhe nuk zëvendëson këshillën profesionale psikologjike apo ligjore.

#Kushedi.com #Geo_Histori