Kur natyralisti gjerman Alexander von Humboldt ndërmori udhëtimin e tij në Amerikën e Jugut në vitin 1799, ai priste të gjente bimë të reja, peizazhe të panjohura dhe kafshë ekzotike. Por në brigjet e lumit Orinoko, në zemër të pyjeve tropikale, ai hasi diçka krejt tjetër: një papagall të moshuar që fliste një gjuhë të zhdukur.

Banorët vendas, karibët, i shpjeguan Humboldtit se zogu dikur kishte qenë i një fisi indigjen të quajtur Atures. Ky fis kishte zhdukur dekada më parë, viktimë e epidemive dhe dhunës koloniale. Asnjë njeri nuk kishte mbetur gjallë për të folur gjuhën e tyre. Dhe megjithatë, papagalli përsëriste fjalë që dikur i kishte mësuar nga pronarët e tij.

I habitur, Humboldt transkriptoi rreth 40 fjalë nga “fjalori” i papagallit. Ato mbetën e vetmja dëshmi e shkruar e gjuhës së Aturesve, një popull që nuk kishte lënë libra, monumente apo dokumente – vetëm tinguj të mbijetuar në kujtesën e një zogu.

Ky episod mbresëlënës tregon sa e brishtë është trashëgimia kulturore, por edhe sa e jashtëzakonshme mund të jetë mënyra si ajo mbijeton. Ndonjëherë, historia nuk gjendet në arkiva apo muze, por në kujtimet e papritur – qoftë në këngë të harruara, tregime të pëshpëritura… apo edhe në fjalët e një papagalli.

Një popull i zhdukur nuk u shua plotësisht: zëri i tyre, megjithëse i copëzuar, vazhdoi të fluturonte mbi krahë.