8 prill 1983. Në një transmetim prime-time të CBS, 26-vjeçari David Copperfield realizoi një nga momentet më të famshme në historinë e magjisë: “zhdukjen” e Statujës së Lirisë përpara miliona teleshikuesve dhe një grupi të vogël spektatorësh në Liberty Island. Ishte magji? Po—por jo mbinatyrale. Ishte inxhinieri skenike + psikologji e vëmendjes.

Si u ndërtua iluzioni

Skenografia e kontrolluar. Publiku i pranishëm (rreth 20 persona) dhe kamerat e TV-së u vendosën në të njëjtin kënd shikimi, përballë statujës. Përpara tyre u ngritën dy skela që mbanin drita të forta dhe një tendë (perde) të madhe.

Momenti i “errësirës”. Kur tenda u ngrit, pamja e statujës u bllokua. Në sfond, nisën muzikë, drita verbuese dhe patos—e gjithë paketa e plotë që të shpërqendronte audiencën.

Sekreti mekanik. Gjatë sekondave kur publiku s’po shihte asgjë, platforma ku ishin ulur spektatorët (dhe kamera kryesore) u rrotullua lehtë, aq sa Statua e Lirisë të dilte jashtë këndit të tyre të shikimit, e mbuluar nga njëra prej skelave dhe nga terri (dritat e statujës ishin fikur).

Në drejtimin e ri të shikimit, ekipi kishte vendosur një kurorë dritash që imitonte siluetën e bazamentit—për t’i “treguar” syrit se aty s’ka më statujë, vetëm hapësirë.

Kur tenda ra, në këndin e ri statuja “nuk ishte më”. Kur tenda u ngrit sërish dhe platforma u rikthye ngadalë në pozicionin fillestar, statuja “u rikthye”—magjia e përkryer.

Pse funksionoi

• Këndi i detyruar i shikimit. Iluzioni kontrolloi 100% atë që shihnin publiku dhe kamerat. Nëse kontrollon këndin, kontrollon të vërtetën e syrit.

• Ndryshimi i pavënë re (change blindness). Kur dritat të verbojnë dhe muzika të shpërqendrojë, truri nuk e regjistron një rrotullim të vogël—por mjaftueshëm për të humbur objektin nga pamja.

• Sugjestion + pritshmëri. Narracioni emocional për “lirinë” dhe pauzat dramatike e bënë publikun të presë mrekullinë—dhe truri gjen atë që pret.

• Autoriteti i skenës. Radarë, helikopterë, projektorë—elemente që krijojnë ndjesi verifikimi, edhe kur janë vetëm pjesë skenografie.

Kuriozitete

• Tema e lirisë. Copperfield e lidhte numrin me simbolikën e Stat­ujës, që të përforconte emocionin (dhe të ulte skepticizmin).

• Perdet që “mbrojnë sekretin”. Çdo herë që tenda ngrihej, ndodhte operacioni real: rrotullimi minimal, fikja/ndezja e dritave, sinkronizimi i muzikës.

• Mësim për magjinë. Magjia profesionale nuk të thotë “shiko këtu”; të bën të duash të shohësh aty—dhe të mos vëresh pjesën tjetër.

Morali i madh i një iluzioni të madh

Magjia nuk është “të mashtrosh syrin”, por të menaxhosh vëmendjen. Copperfield nuk e zhduku dot Statujën e Lirisë—ai zhduku sigurinë tonë se e shihnim nga i njëjti vend. Dhe kur siguria tretet, edhe monumentet prej bakri “zhduken” për pak minuta.